Wielkopolskie Towarzystwo Genealogiczne GNIAZDO

Forum dyskusyjne WTG GNIAZDO
Teraz jest 28 mar 2024, 15:28

Strefa czasowa: UTC + 1




Utwórz nowy wątek Odpowiedz w wątku  [ Posty: 4 ] 
Autor Wiadomość
PostNapisane: 28 lip 2015, 13:01 
Offline

Dołączył(a): 04 kwi 2014, 10:33
Posty: 1155
Wielkopolska trzy dni terroru.

TRZY DNI TERRORU. PIERWSZE PLANOWE MASOWE EGZEKUCJE W WIELKOPOLSCE

Dębina, 12-16.11.1939, 60 ofiar

Dębina k. Wrześni, 11.11 - 12 ofiar

i INNI...
Nie pytam się czy mam prawo skopiować na WTG forum,
zabici nie mają prawa do głosu
ale mają prawo do pamięci, prawo to nikt nie ustalił.

Administratora -dws.org- przepraszam
przepis z forum
http://www.dws.org.pl/viewtopic.php?f=20&t=122697

na Forum tym pisze -

hynha – Puszczykowo

W okresie zarządu wojskowego w Wielkopolsce działały specjalne grupy operacyjne policji bezpieczeństwa (Einsatzgruppen der Sicherheitspo-lizei und des Sicherheitsdienstes). Celem ich działań była pacyfikacja zajętego terenu po to, by umożliwić stworzenie nowej – niemieckiej administracji i zapewnić bezpieczeństwo na tyłach Wehrmachtu. Działania te odbywały się pod kryptonimem „Akcja Tannenberg”. Nie po to mnie tu przysłał Führer, abym teraz głaskał w jedwabnych rękawiczkach kilku niemieckich proboszczów, którzy tu wytrzymali próbę, lecz abym naród bym wytępił naród polski, polski, po to, by dzięki temu mógł żyć naród niemiecki. (Arthur Greiser – szef zarządu cywilnego, a następnie gauleiteri namiestnik Rzeszy w Kraju Warty)

Odwet na Polakach

Obszar Wielkopolski potraktowano jak integralną część III Rzeszy. Pamiętając jednako zachowaniu Wielkopolan przed dwudziestoma laty, kiedy patriotyzm nakazał im chwycić za broń i walczyć o polskość, założono, że jedyną metodą pozwalającą opanować tę ziemię jest masowa eksterminacja jej ludności. Odwet na Polakach Przeprowadzone egzekucje miały charakter propagandowy. Od połowy września 1939 r. na łamach „Posener Tageblatt” często pojawiały się nekrologi Niemców z Wielkopolski, którzy zginęli podczas pierwszych dni wojny. W prasie zamieszczano informacje o rozstrzelanych niemieckich dywersantach, podkreślając, że „jako narodowi socjaliści zmarli dla wielkich Niemiec” lub też, że zginęli „w walce o wyzwolenie naszej Ojczyzny”. W oficjalnych wystąpieniach i pismach władz oskarżano naród polski o masowe mordowanie Niemców. W sprawozdaniu dowódcy policji porządkowej w Poznaniu Oskara Knofego, wysłanym do Berlina 19 października 1939 r., czytamy: „dla właściwego ukarania Polaków zastraszane mordy” przeprowadzone zostaną w najbliższych dniach aresztowania przedstawi-cieli polskiej inteligencji. Szczególnie akcentowano wydarzenia w Bydgoszczy – tzw. Krwawą niedzielę, podczas której „polskie bandy zabójców” miały dokonać rzezi mężczyzn, kobiet i dzieci tylko dlatego, że byli oni Niemcami. W prasie ukazywały się makabryczne opisy tej zbrodni, podawano coraz większą – fikcyjną – liczbę ofiar. Aresztowanym Polakom pokazywano fotografie przedstawiające zwłoki Niemców rzekomo zamordowanych przez ich rodaków w trakcie tych zajść. Podkreślano przy tym, że wypadki te spowodowała polska inteligencja, podburzając do mordowania Niemców. Działania inteligencji miały być wręcz siłą sprawczą całej wojny. Choć wypadki w Bydgoszczy najbardziej nagłaśniano, aresztowanych Polaków obarczano również odpowiedzialnością za inne zbrodnie na mniejszości niemieckiej. Po egzekucji w Kostrzynie ukazał się afisz z zawiadomieniem tamtejszego burmistrza [1 Cyt. za: S. Datner, Wilhelm Koppe – nieukarany zbrodniarz hitlerowski, Warszawa 1963, s. 15] Brunona Smolnego, że „za podżeganie i współudział w bestialskim zamordowaniu koło Turku 103 osób narodowości niemieckiej sąd doraźny skazał na karę śmierci 57 osób z powiatu Środa”. Innym powodem egzekucji miało być zabicie przez Polaków pod Kutnem dwóch Niemców z Mosiny, zmobilizowanych podczas ewakuacji jako wozaków.

Uderzenie w elity

Spodziewano się, że wyniszczenie warstwy przywódczej spowoduje pacyfikację Wielkopolski. Liczono, że w ten sposób Polacy staną się rzeszą potulnych pracowników, którym nie przyjdzie na myśl zrzucenie niemieckiego jarzma. Tak jak zakładnicy, których brały wkraczające do poszczególnych miejscowości oddziały Wehrmachtu w celu zapewnienia sobie bezpieczeństwa i spokoju, osoby wytypowane do egzekucji były najprzedniejszymi obywatelami swoich miejscowości. Z przeprowadzonych przeze mnie obliczeń wynika, że wśród zamordowanych największą grupę (36 osób) stanowili urzędnicy – burmistrzowie, funkcjonariusze policji, leśnicy, pracownicy poczty i różnych urzędów. Liczni byli również nauczyciele (32 osoby), właściciele ziemscy (17 osób), a także lekarze (4 osoby) i prawnicy (5 osób).
Dużą grupę stanowili przedstawiciele miejscowej gospodarki i przemysłu: kupcy, właściciele sklepów i fabryk, rzemieślnicy, dyrektorzy i pracownicy banków – niejednokrotnie najbogatsi obywatele poszczególnych miast. Przed plutonem egzekucyjnym stawali także rolnicy, którzy cieszyli się poważaniem społeczności lokalnych, czego dowodem było pełnienie funkcji sołtysa. Wszyscy skazani byli aktywnymi społecznikami – wychowawcami młodzieży w harcerstwie, Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół”, kołach śpiewaczych; działaczami lokalnych samorządów, propagatorami idei modernizacji w rolnictwie, starali się, by cała społeczność uczestniczyła w życiu politycznym kraju, chociażby przez słuchanie informacyjnych programów radiowych z publicznie udostępnianych odbiorników. Większość aresztowanych i straconych była ponadto członkami Związku Powstańców Wielkopolskich, Związku Zachodniego oraz Bractwa Kurkowego i Związku Strzeleckiego, część należała do oddziałów Obrony Narodowej. Wśród zamordowanych byli czynni działacze polityczni – w tym przede wszystkim przedstawiciele cieszącego się szerokim poparciem w Wielkopolsce Stronnictwa Narodowego. Najistotniejsze było jednak to, że wszyscy byli prawdziwymi patriotami. Jeszcze przed wojną często przeciwstawiali się działaniom mniejszości niemieckiej, które godziły w dobro państwa polskiego. Kiedy podczas procesu w Środzie proponowano Kazimierzowi Boeningowi, właścicielowi majątku Połażejewo, zwolnienie – sugerując, że jego nazwisko oraz to, że podczas I wojny światowej zasiadał w niemieckim sądzie polowym, przeczą jego polskości – nie skorzystał z tej oferty i wolał umrzeć jako Polak. Skazani wychodzili na stracenie śpiewając hymn narodowy, niektórzy ginęli z okrzykiem „Niech żyje Polska”. W trakcie egzekucji w Śremie stojący przed plutonem ksiądz Antoni Rzadki ukląkł, przez co ominęły go pociski, zabił go strzałem w głowę prowadzący egzekucję oficer.

Plany i sprawcy

Źródeł terroru można doszukiwać się już w „biblii” nazizmu – Mein Kampf Adolfa Hitlera. Jeszcze przed wojną sporządzono specjalne listy Polaków (Sonderfahndungsbuch Pollen), których uznano za szczególnie niebezpiecznych dla Rzeszy. Przy nazwiskach znajdowały się następujące uwagi: AV – członek Związku Powstańców Wielkopolskich, WM – członek Związku Zachodniego, Lc. (lista c) – lista osób obciążonych politycznie, L – nauczyciel, Intell. – inteligencja i półinteligencja, Gesch. – właściciel sklepu, S – inni przewidziani do ewakuacji, ND – Partia Narodowo-Demokratyczna, Df. – wrogi stosunek do Niemców.
Realizacją idei zawartych w Mein Kampf zajął się szef bezpieczeństwa Reinhard Heydrich. 25 sierpnia 1939 r. w berlińskiej siedzibie gestapo stworzył on Specjalny Referat ds. „Akcji Tannenberg”, dzięki któremu mógł bezpośrednio kierować całą akcją. Referat gromadził materiały i meldunki nadsyłane przez wszystkie grupy operacyjne, jak również zajmował się ich opracowywaniem. Stąd przekazywano dowódcom grup wstępne wytyczne i dyrektywy dotyczące eksterminacji inteligencji i warstw przywódczych. Takie rozkazy dostawał również SS-Oberführer Erich Naumman dowodzący utworzoną 12 września 1939 r. we Frankfurcie nad Odrą Einsatzgruppe VI, której wyznaczono do działań teren wyjątkowy, czyli Wielkopolskę. W ramach tej grupy funkcjonowały trzy oddziały operacyjne: Einsatzkommando 14 pod dowództwem SS-Sturmbannführera Gerharda Flescha, Einsatzkommando 15 pod dowództwem SS-Sturmbannführera Franza Sommera, Einsatzkommando 11 pod dowództwem SS-Sturmbannführera Heinza Graefego.
14 października 1939 r. w Berlinie na konferencji szefów departamentów Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy (RSHA) i dowódców grup operacyjnych Heydrich wydał rozkaz: „likwidacja polskiej warstwy kierowniczej musi być zakończona do 1 listopada!”2. W konferencji uczestniczył w charakterze gościa również Arthur Greiser, któremu była bezpośrednio podporządkowana Einsatzgruppe VI. Następstwem tego była zorganizowana 18 października 1939 r. w Poznaniu odprawa funkcjonariuszy tej grupy operacyjnej. Zgodnie z rozkazem Heydricha zaplanowano wówczas przeprowadzenie w dniach 20, 21 i 23 października serii egzekucji publicznych w czternastu miastach leżących na terenie pięciu powiatów Wielkopolski: gostyńskiego, kościańskiego, leszczyńskiego, śremskiego i średzkiego. Nie tylko ustalono miejscowości, gdzie będą przeprowadzone egzekucje, określono również minimalną liczbę ofiar. W Śremie miano zgładzić 25 osób, w Lesznie – 30, Kórniku – 15, Osiecznej – 25, Książu – 15, we Włoszakowicach – 15, w Mosinie – 15, Poniecu – 25, Krobi – 25, Śmiglu – 20, Środzie i Kostrzynie – 30, Gostyniu – 25. Łączna liczba ofiar miała, więc wynieść 295 osób. Na odprawie tej wyznaczono również składy oddziałów egzekucyjnych oraz ich marszruty. Rangę i wyjątkowość tego zadania potwierdza to, że członków plutonów egzekucyjnych dobierano z funkcjonariuszy różnych pododdziałów wchodzących w skład Einsatzgruppe VI, pomimo że teren tej operacji był właściwy dla działań Einsatzkommando 14. [2 Cyt. za: K. Radziwończyk, „Akcja Tannenberg” grup operacyjnych Sipo i SD w Polsce. Jesień 1939, „Przegląd Zachodni” 1966, nr 5, s. 103.]
Obwieszczenie o egzekucji Podjęte na tej odprawie postanowienia jeszcze tego samego dnia przekazano wraz z zarządzeniami wykonawczymi terenowym organom władz hitlerowskich – landratom. Do nich bowiem, jako skupiających w swoich rękach władzę wykonawczą i odpowiedzialnych za realizację zadań o charakterze politycznym, należało przygotowanie akcji. Jak wynika z meldunku dziennego komendanta posterunku żandarmerii w Kórniku Höppnera, landrat śremski – Alfred Klöstermann – zwołał jeszcze tego samego dnia, czyli 18 października 1939 r., specjalną odprawę, w której uczestniczyli komendanci miejscowej żandarmerii.

Aresztowania, „sądy” i przygotowania do egzekucji

Po otrzymaniu wytycznych poszczególni landraci przystąpili do działań (w miastach nie będących siedzibami landratów, a w których zaplanowano egzekucje, przygotowaniami kierowali burmistrzowie). Wydano odpowiednie zarządzenia dla organów policji o aresztowaniu osób, które znalazły się na specjalnych listach. Bezpośrednim wskazaniem osób, które miały ponieść śmierć, zajęli się miejscowi Niemcy – jako najlepiej zorientowani w sytuacji w poszczególnych miejscowościach. To oni ustalali, który z miejscowych Polaków najbardziej „zasłużył” na śmierć; często wyborem tym kierowała sąsiedzka animozja czy też żądza zemsty.
Aresztowania rozpoczęły się już 18 października 1939 r. Przeprowadzała je z reguły żandarmeria przy udziale policji pomocniczej. Jeśli wskazana na liście osoba była nieobecna, w jej miejsce aresztowano kogoś innego. Dla przykładu: zamiast Stanisława Madalińskiego – właściciela majątku w Dębicza, zmarłego 24 października 1937 r., aresztowano jego syna.
Część osób figurujących na listach przebywała już w aresztach, w takiej sytuacji osoby też przewożone były do miejscowości, w której miały zginąć. Tragiczny był los dr. Romana Gawrona z Kórnika. Z powodu jego nagłego wyjazdu do chorego nie zdołano go postawić przed odbywającym się w Kórniku sądem. Kiedy powrócił, było już po egzekucji, ale ponieważ był na liście przeznaczonych do stracenia – musiał zginąć. Został, więc zatrzymany i przewieziony autobusem razem z plutonem egzekucyjnym do Mosiny, gdzie skazano go na śmierć razem z innymi. Aresztantów (z reguły w liczbie przewyższającej wyznaczoną do egzekucji) umieszczano zarówno w prowizorycznych aresztach (np. w piwnicach ratusza w Śremie, w bożnicy w Mosinie), jak i w aresztach stałych (w Gostyniu i Lesznie). W niektórych miastach zezwalano aresztantom na kontakty z rodziną oraz dostarczanie im posiłków i odzieży. Aresztanci nie byli przesłuchiwani, nie toczyło się przeciwko nim żadne postępowanie. Ponieważ zgodnie z zarządzeniem dowódcy poznańskiego okręgu wojskowego gen. Alfreda von Vollard-Bockelberga z 21 września 1939 r. we wszystkich tych miejscowościach wyznaczano ciągle zakładników, nikt z aresztantów ani ich rodzin nie przypuszczał, że zostaną straceni. Dopiero powzięte przez niemieckie władze przygotowania i informacje z innych miast, gdzie egzekucje już się odbyły, uświadamiały wszystkim, co czeka zatrzymanych. Zgodnie z zarządzeniami w przeddzień lub w dniu egzekucji w centralnych punktach miast – na rynku, przed ratuszem – pod niemieckim nadzorem tworzono scenę zbrodni: wyrywano kostki z bruku, budowano tzw. kulochwyt (ścianę z desek lub podkładów kolejowych, przed którą przeprowadzano egzekucję), przywożono i ustawiano worki z piaskiem lub trocinami. Do wykonania tych czynności zmuszano Polaków. Wskazane osoby musiały stawić się do kopania grobów dla przyszłych ofiar. Poszczególni Polacy otrzymali również nakaz stawienia się na rynku z furmankami i łopatami. Aby zapewnić odpowiednią frekwencję „publiczności”, wydano zarządzenia, na mocy których wyznaczonego dnia na miejscu egzekucji stawić się mieli wszyscy mężczyźni z danej miejscowości. Odpowiednie wytyczne otrzymały również przebywające w poszczególnych miejscowościach jednostki Wehrmachtu. Do ich zadań należało zapewnienie porządku w miejscu [3 Informacje dotyczące przygotowań i przebiegu egzekucji zaczerpnięto ze znajdujących się w archiwum podręcznym OKŚZpNP w Poznaniu akt śledztw dotyczących poszczególnych zbrodni.] egzekucji, stąd w wyznaczonym dniu miejsce to było obstawione wojskiem, a na uliczkach wychodzących z placu lub rynku stały karabiny maszynowe.

Trzy dni zagłady

20 października 1939 r. odbyły się następujące egzekucje: w Śremie (około godz. 10) i Książu (około godz. 16) dokonane przez Einsatzkommando 14, w Środzie (około godz. 9) i Kostrzynie (około godz. 15.30) – przez Einsatzkommando 15 oraz w Kórniku (około godz. 8) i Mosinie (około godz. 14.30) – przez Einsatzkommando 11. 21 października 1939 r. Einsatzkommando 14/VI przeprowadziło egzekucje w Lesznie (w godzinach przedpołudniowych), Osiecznej (w godzinach południowych) i we Włoszakowicach (w godzinach popołudniowych), a – najprawdopodobniej – Einsatzkommando 11 egzekucje w Gostyniu (około godz. 10), Krobi (po południu) i Poniecu (wieczorem). 23 października 1939 r. Einsatzkommando 14 dokonało egzekucji w Kościanie i Śmiglu. Wszystkie egzekucje przeprowadzono w podobny sposób. Określonego dnia w danej miejscowości zjawiał się oddział Einsatzkommando z policyjnym sądem doraźnym. Sądy te powołano na mocy rozporządzenia naczelnego dowódcy wojsk lądowych gen. Waltera von Brauchitscha z 21 września 1939 r. Oprócz członków składu sądzącego (dowódcy oddziału i dwóch oficerów jako ławników) w rozprawie uczestniczyli jako opiniodawcy i informatorzy przedstawiciele miejscowych Niemców. W rozprawie w Lesznie brał udział np. miejscowy pastor – Wolfgang Bickerich. Był on twórcą przedwojennych kartotek, w których zawarte były informacje o miejscowych Polakach dotyczące ich działalności politycznej i społecznej. Od pierwszych dni wojny prowadził on również zapis wszelkich krzywd doznanych przez Niemców z tego terenu. W rozprawach uczestniczyli także w roli obserwatorów przedstawiciele miejscowej władzy cywilnej i policyjnej. Następnie do pomieszczenia, w którym odbywała się rozprawa, wprowadzano grupami aresztantów. Ustalano, czy zgadzają się ich dane personalne, następnie wysłuchiwano opinii przedstawiciela miejscowej niemieckiej mniejszości na ich temat. Później aresztowanych pytano o przynależność do różnych organizacji (Stronnictwo Narodowe, Związek Zachodni, Związek Powstańców Wielkopolskich). Dociekano, dlaczego uciekali przed Niemcami i co robiliby zapobiec prześladowaniom i morderstwom, jakich dopuścili się Polacy na Niemcach. W trakcie rozprawy nie dopuszczano nawet możliwości, że aresztanci są niewinni. Zarzucano im podżeganie przeciw Niemcom i udział w zbrodniach dokonanych na Niemcach zarówno przed wybuchem wojny, jak i w pierwszych dniach września, 1939 r. Oskarżano ich również o potajemne przygotowywanie powstania skierowanego przeciw III Rzeszy. W zależności od tego, ilu oskarżonych stawało przed sądem, rozprawa trwała od jednej do trzech godzin. Następnie po krótkiej naradzie (15–20 minut) ogłaszano, którzy z więźniów zostali skazani na śmierć. Po odczytaniu listy odbierano skazanym cenniejsze przedmioty (zegarki, pióra, obrączki, portfele itp.), rozkazywano zdjąć wierzchnią odzież i grupami wyprowadzano, z podniesionymi rękoma, na miejsce straceń. Tam czekał już pluton egzekucyjny, który na oczach setek ludzi dokonywał rzezi. Tych, którzy po salwie jeszcze żyli, dobijał z rewolweru prowadzący egzekucję oficer. Ludność niemiecka zgromadzona podczas egzekucji, klaszcząc, okazywała zadowolenie. Po egzekucji w Książu burmistrz Dolska – Wilhelm Kleiböcker – wygłosił nienawistne przemówienie, w którym z furią potępiał Polaków. Po egzekucji wyznaczeni Polacy ładowali ciała pomordowanych na przygotowane wozy i transportowali je na miejsce pochówku. Szczególnie okrutnie potraktowano byłego burmistrza Śremu Teofila Wolniewicza, który z powodu złego stanu zdrowia nie mógł chodzić. Nie rozstrzelano go na rynku, lecz po rozprawie i wykonaniu wyroku na pozostałych skazanych posadzono na wózku i przewieziono razem z ciałami zabitych na cmentarz. Wolniewicz, pomimo że był starym i schorowanym człowiekiem, próbował uciekać. Czołgającego się na kolanach starca uśmiercono dwoma strzałami w tył głowy.

Uratowani

Jednak nie wszystkich, których nazwiska znalazły się na liście skazanych, zabito. By uratować oskarżonemu życie, wystarczyło uzyskać poświadczenie miejscowego Niemca. Dlatego rodziny aresztowanych zwracały się z prośbami o wstawiennictwo do najbardziej znanych i cenionych w miejscowych społecznościach Niemców. Tym sposobem w Środzie uniknął śmierci Jan Błażejewski (uczestnik powstania wielkopolskiego, kierownik Spółdzielni Handlowo-Rolnej „Rolnik” w Środzie i rzeczoznawca Giełdy Zbożowo-Towarowej w Poznaniu). Powołał się na to, że doprowadził do zwolnienia dwóch internowanych Niemców – działaczy mniejszościowych, ponadto jeden z przebywających na sali rozpraw oficerów rozpoznał w nim współtowarzysza z oddziału niemieckiego walczącego na froncie wschodnim podczas I wojny światowej. Oficer ten zawiózł go samochodem do majątku Zabierki, gdzie mieszkał jeden ze zwolnionych Niemców – Schur. Bojąc się reperkusji spowodowanych obroną Polaka, nie chciał on jednak podpisać oświadczenia, zrobił to dopiero pod presją oficera. Po powrocie i okazaniu oświadczenia Błażejewskiego zwolniono.

Mogiły

Zwłoki straconych chowano we wspólnym, nie oznakowanym grobie. Często groby te przygotowywano na cmentarzu żydowskim (w Kościanie), kartoflisku (w Środzie) lub poza murem Cmentarnym (w Lesznie). Rodzinom nie zezwalano na obecność przy pochówku. Przed świętem Wszystkich Świętych szef Einsatzkommando 14 SS-Sturmbannführer Gerhard Flesch zalecał landratom zastosowanie wyjątkowych środków policyjnych. W związku z tym w Książu, Kórniku i Śremie Polakom zakazano wstępu 1 listopada na wszystkie cmentarze. W większości akty zgonu zamordowanych wystawiono z dużym opóźnieniem, niektóre nawet w 1942 r. Te trzy dni stanowiły jedynie preludium do prowadzonych przez całą okupację planowych, masowych akcji zagłady wielkopolskich elit.
Materiał udostępniony dzięki p. Magdalenie Śierocińskiej z OKŚZ Poznań.

Dalej

W dniu 20 października 1939r. dokonano na rynku masowej egzekucji na Polakach. Zostało rozstrzelanych 17 mieszkańców Książa,
Dolska i okolicznych miejscowości:
Burdajewicz Alojzy lat 44 z Dolska,
Borowicz Antoni lat 32 z Książa,
Bielerzewski Ignacy lat 75 z Dolska,
Dielerzewski Tadeusz lat 36 z Dolska,
Cyplik Jan lat 53 z Książa,
Doerffer Stefan Ludwik lat 62 z Brzóstowni,
Jędrzejczak Antoni lat 62 z Ostrowieczna,
Kossowicz Ludwik lat 58 z Dolska,
Lis Czesław lat 21 z Konarzyc,
Łagocki Henryk lat 43 z Książa,
Mazurkiewicz Andrzej lat 34 z Dolska,
Milicki Ignacy lat 41 z Pokrzywnicy,
Nowak Stanisław lat 35 z Małachowa,
Paul Tomasz lat 58 z Dolska,
Święcicki Andrzej lat 36 z Trąbinka,
Szczepański Józef lat 57 z Książa,
Zwierzchlewski Franciszek lat 42 z Książa
W dniu 20 października 1939 r. w Środzie (Wlkp) zostało rozstrzelanych w grupie 29-cio-osobowej 10 obywateli z Zaniemyśla.
Na rozkaz kata Wielkopolski Artura Greisera, mieszkańca Środy Wlkp. namiestnika Rzeszy Niemieckiej na Kraj Warty, pochodzącego ze Środy Wlkp., niemieckie plutony egzekucyjne przeprowadziły w październiku i grudniu 1939 r. grupowe, publiczne rozstrzeliwania Polaków na rynkach, placach, ulicach miast i miasteczek wielkopolskich.

Od 17 października 1939 r. Niemcy przeprowadzali w Środzie i powiecie masowe aresztowania i rozstrzeliwania wśród polskiej inteligencji, oficerów rezerwy Wojska Polskiego oraz przedwojennych działaczy gospodarczych, społecznych i politycznych. Aresztowano wtedy około 300 zakładników. Wszystkich ich oskarżono o to, że moralnie są odpowiedzialni za "mordy" jakie Polacy dokonywali na miejscowych Niemcach po wybuch II wojny światowej.
18 października 1939 r. o godz. l7:00 wyprowadzono wszystkich aresztowanych zakładników na dziedziniec więzienny, aby sprawdzić obecność. 0kazało się później, że po to ażeby spośród nich wyselekcjonować 30 osób, których później skazać na śmierć. Przy tych czynnościach aktywnie współdziałał miejscowy Niemiec, Ryszard Gewiese, syn budowniczego, jeden z głównych współorganizatorów i działaczy niemieckiego oddziału Selbstschutzu (samoobrony) w Środzie. Ze skazańców na interwencję jednego z miejscowych Niemców zwolniono jednego Polaka. Są głosy, które dzisiaj trudno sprawdzić, że ten Polak otrzymał podczas I Wojny Światowej niemiecki "Krzyż Żelazny" i że wyłączył go z grupy niemiecki oficer dowodzący plutonem egzekucyjnym.

Rano 20 października 1939 r. przeprowadzono parodię policyjnego sądu doraźnego, bo w ciągu 18 minut orzeczono 29 wyroków śmierci. Rankiem tego dnia na Stary Rynek, gdzie miała się odbyć egzekucja spędzano Polaków. Na miejscu kaźni - przed gmachem Sądu Powiatowego już dwa dni wcześniej osłonięto podkładami kolejowymi ścianę, a chodnik posypano grubą warstwą piasku.
Przed tą ścianą stanął w odległości kilkunastu kroków 30 osobowy pluton egzekucyjny składający się z funkcjonariuszy żandarmerii i SS. Ten specjalny oddział oprawców należał do jednostki SS oznaczonej nr.IV/15, przejściowo stacjonował w pałacu arcybiskupim na Ostrowie Tumskim w Poznaniu.
Egzekucja rozpoczęła się o godz. 9:20. Zakładników wyprowadzano z dziedzińca więziennego po 10 osób. Pierwsza dziesiątka skazańców wyszła krokiem marszowym śpiewając głośno "Jeszcze Polska nie zginęła". Następna dziesiątka i ostatnia dziewiątka, mimo grozy sytuacji zachowała się podobnie. Skazańców ustawiano twarzą do ściany. Stanisław Madaliński z Dębicza zerwał opaskę z oczu wołając "Żaden Madaliński nie ginął nigdy jak pies" i jeszcze zawołał " Niech żyje Polska".
Józef Mika z Zaniemyśla - pracownik Banku Spółdzielczego odwrócił się raptownie przed oddaniem salwy odsłonił pierś i krzyknął "Jeszcze Polska nie zginęła".
Po rozstrzelaniu każdej grupy, rannych dobijał z krótkiej broni szef miejscowego Gestapo Walter Lucken, któremu jako zbrodniarzowi wojennemu udało się po wojnie uniknąć kary.
Po zakończeniu egzekucji więźniowie polscy załadowali ciała na konną platformę i zakopali na łąkach pod wsią Kijewo obok tych, których zamordowano wcześniej, już we wrześniu 1939 r. Miejsce to zostało następnie zaorane.

Wśród 29 rozstrzelanych znajdowali się weterani Powstania Wielkopolskiego z 1918-1919 roku, - kierownik wodociągów miejskich w Środzie Anzelm Błaszyk, pracownik cukrowni inż. Szymański i kupiec Adam Woźny wszyscy ze Środy, a z Zaniemyśla pracownik Banku Spółdzielczego ppor. rez. Adolf Sobieszczyk, rezerwista 58 pp. z Poznania.
W grupie tych 29 rozstrzelanych było: 9 nauczycieli, 6 urzędników, 3 ziemian, 3 rzemieślników, 2 inżynierów, a pozostali to robotnicy i rolnicy. Ze Środy było ich 10, z Zaniemyśla też 10, i po jednym z Annopola, Dębicza, Krerowa, Ługowin, Murzynowa Kościelnego, Połażejewa, Sannik i Zimina. Pochodzenia jednej osoby nie zdołano ustalić.
Po wyzwoleniu Środy Wlkp. w dniach od 4 - 7 czerwca 1945 r. dokonano ekshumacji zwłok. Komisja Sądowo-lekarska ustaliła, że zwłoki rozstrzelanych i zakopanych na łąkach Kijewskich, w dniu 17 września 1939 r. o godz. 17:00 wieczorem były w mogile złożeni bezładnie. Rozstrzelani w dniu 20.10.1939 r. o godz. 9:20 byli ułożeni w pewnym porządku. W większości otrzymali rany od kul karabinowych w klatkę piersiową lub jamę brzuszną. Natomiast czterech z nich posiadało wyraźne ślady postrzałów w głowę z broni krótkiej, co świadczy o dobijaniu ofiar przez oprawców. Były to zwłoki: Wacława Majewskiego i Józefa Kandziory z Zaniemyśla oraz Ignacego Kostrzyńskiego ze Środy i Stanisława Kuśnierkiewicza z Zimina.
Po zakończeniu pracy przez Komisję doczesne szczątki ofiar były złożone na cmentarzach.
Zaniemyślanie, głownie dzięki organizacji i wsparcia materialnego (między innymi piękne dębowe trumny) mieszkańca Zaniemysla Ksawerego Stengerta, w dniu 9 czerwca 1945 r. bardzo uroczyście i po katolicku zostali pogrzebani w zbiorowej mogile na parafialnym cmentarzu w Zaniemyślu w następującej kolejności licząc od lewej strony mogiły:

1. Właźliński Kazimierz - kierownik Szkoły Podstawowej
2. Nawrocki Norbert - nauczyciel Szkoły Podstawowej
3. Kandziora Józef - nauczyciel Szkoły Podstawowej
4. Kasperski Mieczysław - funkcjonariusz policji
5. Pawlak Józef - emeryt, wachmistrz żandarmerii wojskowej
6. Bilski Stanisław - urzędnik Banku Spółdzielczego
7. Mika Józef - urzędnik Banku Spółdzielczego
8. Sobieszczyk Adolf - urzędnik Banku Spółdzielczego
9. Majewski Wacław - fryzjer
1O. Balcerowicz Florian - naczelnik Urzędu Pocztowego
W dzisiejszym poście chciałbym opisać bliżej egzekucje z dna 20.10.1939r W miejscowości mi najbliżej, czyli Mosinie.
W dniach od17 do 18 października miejscowi Niemcy, działacze partyjni i członkowie policji niemieckiej uwięzili w bożnicy ponad 20 obywateli miasta i okolicy. Przed południem 9.10.39r. przybył do proboszcza na plebanię burmistrz Karl Mayer z poleceniem, aby ten, że nie oddalał się z domu i był gotów na każde jego wezwanie. Kazał również, aby w przypadku zgłoszenia wizyty u chorego wysłał wikarego. Burmistrz kazał również stawić się wszystkim mieszkańcom miasta na rynku w dni 19.10.39r. na godz. 15. W oznaczonym dniu rynek zapełnił się tłumem ludzi od 18 do 60 roku życia. Ludziom tym kazano rozejść się do domów i ponownie wstawić się w dniu następnym na godz. 16. Następnego dnia tj. 20.10.39r. na plebanię przybył burmistrz, aby dowiedzieć się gdzie mieszka grabarz. Proboszczowi natomiast polecił wstawić się przy aptece na rynku na godz. 16. W godzinach rannych na rynek zwieziono belki drewniane z tartaku Stanisława Lite. Ustawiono je przy posesji nr 9 budującego się domu Antoniego Oszczaka. Przed domem tym zdjęto płyty chodnikowe. To, co działo się na rynku zostało przekazane zakładnikom przez rodziny przynoszące posiłki i jednocześnie informujące o stanie rzeczy. Potęgujące zdenerwowanie dopełniały fakty przygotowania wspólnej mogiły na miejscowym cmentarzu przez grabarza Franciszka Nowackiego oraz wieść straszna – na rynku w Kórniku rozstrzelano 15 obywateli. Wiadomość ta przywiózł dr Roman Gawron, który nie został aresztowany, ponieważ był wizyta u chorego. Po egzekucji w Kórniku, pomimo możliwości ucieczki wrócił do domu, tam został aresztowany i przewieziony do Mosiny. Wiadomość przywieziona przez dr Gawrona upewniła skazańców, co do ich losów. Ogarnęła ich rozpacz, rozpoczęli pisać listy pożegnalne, modlić się. Około godz. 13 przybył autobusem z Kórnika oddział egzekucyjny składający się z około 30 żołnierzy. O godz. 14 do bożnicy weszło kilku żołnierzy z plutonu egzekucyjnego, którzy bili kolbami karabinów zakładników, bili deptali po leżących na podłodze. Następnie żołnierze uformowali z zakładników kolumnę i przeprowadzili ich na podwórze posesji nr 7 restauratora Michała Stanikowskiego. Tam żołnierz w dalszym ciągu bili zakładników, wyzywali od polskich przestępców,świń. Po kilkunastu minutach stania pod ścianą i dalszym znęcaniu się nad nimi, zaczęto wprowadzać zakład na salę na tzw. „sąd”. Musieli oni przejść środkiem dwuszeregu żołnierzy, którzy byli ustawieni na korytarzu i na schodach i bili ich kolbami karabinowymi. Osądzenie było zwykłą formalnością polegająca na spisaniu danych personalnych. Wyroki ferował zespół osądzający składający się z majora i dwóch żołnierzy z plutonu egzekucyjnego, oraz dwóch miejscowych Niemców- burmistrza Karla Mayera i wójta Gustawa Bressela z Żabna, którzy byli opiniodawcami. Zakładników oskarżano o działalność antyniemiecką w okresie międzywojennym, przynależność do polskich org. politycznych i społecznych. Tymczasem przed godz. 16 na rynku zgromadzili się mężczyźni z całej okolicy, aby być światkami egzekucji. Teren w wokół rynku został obstawiony przez wojsko z bronią maszynową. Około godz. 16 wymaszerował z posesji Stańkowskiego pluton egzekucyjny. Po nim wyszedł „sąd” wojenny. Następnie wyprowadzono 5 zakładników: emerytowanego Radce kolejnictwa Bolesława Morkowskiego z Mosiny -57 lat budowniczego Władysława Litke z Mosiny-51 lat, rolnika Jana Mansfelskiego z Borkowic -39lat, rzeźnika Władysława Herniga, z Mosiny- 35l, kupca Władysława Kleibera – 52 l. Ustawiono ich bokiem do miejsca egzekucji, na wysokości ul Budzyńskiej. Na rynku wszyscy oczekiwali w wielkim napięciu dalszego rozwoju wypadków. Po tych czynnościach z budynku, gdzie był sprawowany „sąd” wyprowadzono popychając i kopiąc 8 skazańców z rękami założonymi na karku ustawiło ich przy ścianie z belek tyłem do wszystkich. Ręce musieli podnieść do góry i chwycić wysoko przybite belki. Komeda, huk wystrzałów. Następnie oficer prowadzący egzekucje dobijał dających słabe oznaki życia strzałem w serce. Z ul Budzyńskiej wyjechały wozy i kilku młodych Polaków uprzednio wybranych przez Roberta Kocha musiało wrzucać na nie zwłoki pomordowanych. Następnie wyprowadzono pozostałych 7 i około 16,10 postąpiono tak jak z poprzednimi. Około godz. 16,30 przewieziono rozstrzelanych na cmentarz w trzech w trzech wozach służących do wożenia mierzwy. Ciała ich nakryte były płaszczami, na których były widoczne emblematy żołnierzy polskich. Niemcy polecili grabarzowi powrzucać do uprzednio przygotowanego grobu zwłoki bez żadnego układania. Grabarz przy pomocy ludzi poukładał je jedne przy drugich, chowani byli bez trumien. W tym czasie teren cmentarza otoczony był przez wojsko. Władz wojskowe zadecydowały o pozostawieniu posterunki przy cmentarzu na okres trzech dni. Przez ten czas pod groźbą użycia broni nikt nie miał prawa wstępu na cmentarz z wyjątkiem grabarza. Kiedy zwłoki pomordowanych opuszczały rynek do 6 zakładników podszedł oficer niemiecki i zwolnił ks. Kazimierza Rakowskiego. Pozostałych kazał odprowadzić do aresztu w bóżnicy. Następnego dnia zwolniono 3 dalszych zakładników a pozostałych przewieziono do więzienia w Śremie
Na rynku rozstrzelano wówczas:
1. Baraniak Ludwik ur.07.03 .1892 malarz Mosina
2. Bartkowiak Piotr ur.28.06.1889 robotnik rolny Grzybno
3. Cierżniak Józef ur.15.03.1906 nauczyciel Żabno
4. Frąckowiak Jan ur.29.05.1892 młynarz Mosina
5. Frankowski Wincenty ur.19.03.1892 mistrz malarski Mosina
6. Gawron Roman ur. 07.08.1906 lekarz Kórnik
7. Jaworski Stanisław ur.04.04.1886 stolarz Mosina
8. Kołtuniak Franciszek ur,13.08.1900 rolnik Żabno
9. Królak Stefan ur.07.08.1905 drogista Mosina
10. Kozak Stanisław ur.25.04.1906 budowniczy Mosina
11. Kujath Alojzy ur.05.06.1910 nauczyciciel Żabinko
12. Lewandowski Józef ur.01.03.1895 sołtys Niwka
13. Matuszczak Wiktor ur.14.03.1919 kowal Krosno
14. Roszczak Antoni ur.02.11.1892 kupiec Mosina
15. Szymański Alojzy ur.17.12.1891 mistrz piekarski Mosina

DanielP-
Nie może być tak żeby o egzekucji na rynku w Śremie (20.10.1939) napisał ktoś inny niż ja

Niemcy już od 8 września (pierwszego dnia od wkroczenia) brali zakładników pośród co zacnejszych Śremian. Po kilku dniach części ich zwolniono, zabrano innych zakładników. Nadszedł 19 października i aresztowano dodatkowych zakładników (łącznie zakładnikami było ok. 30 osób). Wieczorem 19-tego na śremski rynek zwieziono belki, kamienie, żwir budując z nich kulochwyt. Tego też dnia wydano zarządzanie nakazujące się stawić się 20 października o 9:00 na śremskim rynku wszystkim mężczyznom w wieku od 16 do 60 lat. Coś niepokojącego wisiało w powietrzu.
Rankiem przyjechał autobusem oddział egzekucyjny i gdy odbywał ćwiczenia na podwórzu ratusza, w tym samym czasie w ratuszu odbywała się "rozprawa". Aresztowanych wprowadzono w grupach po 5 przed 3 sędziów, na sali był jeszcze tłumaczi protokolant. Rozprawa odbywała się bez żadnych zarzutów - pytano o personalia, przynależność partyjną, działalność społeczną. Po dwóch godzinach rozprawa się skończyła aresztantów wyprowadzono na dziedziniec i podzielono na 3 grypy. Dwie pierwsze wezwano ponownie na salę i odczytano wyrok "śmierć przez rozstrzelanie". Następnie pierwszą dziesiątkę wyprowadzono na rynek i ustawiono pod ścianą. Jeden ze skazanych Marian Erst zdązył krzyknąć "Niech żyje Polska", ksiądz Antoni Rzadki Antoni Rzadki ukląkł, przez co ominęły go pociski. Ci którzy dawali znaki życia zostali dobici przez żandarmów. Po usunięciu ciał rozstrzelano pozostałą 9tkę.

Lista rozstrzelanych w publicznej egzekucji na śremskim rynku:
Józef Adamski - (Śrem) mistrz stolarski
Jan Barełkowski - (Śrem) kupiec
Stanisław Czorek - (Krzyżanowo) nauczyciel
Hieronim Dąbrowski - (Śrem) obrońca prywatny
Marian Ernst -(Śrem) kupiec
Zygmunt Gąbczewski - właściciel gajówki Gaj
Karol Janusz - (Śrem) notariusz
Edward Kaczmarek - (Śrem) technik budowlany
Ignacy Król - (Śrem) notariusz
Leon Laudowicz - dyrektor majątku "Spójnia" w Nochowie
Franciszek Malinowski - (Śrem) właściciel fabryki maszyn rolniczych
dr Seweryn Matuszewski - (Śrem) lekarz, dyrektor Banku Ludowego z Śremie
Leon Meller - (Śrem) inspektor samorządowy
Antoni Muślewski - (Śrem) właściciel młyna
Władysław Nowak - wójt gminy Śrem
Wojciech Pawłowski - (Olsza) rolnik
ksiądz Antoni Rzadki - (Śrem) prefekt gimnazjum w Śremie
Walenty Scheller - (Śrem) pracownik inspektoratu szkolnego w Śremie
Witold Staniewski - (Śrem) sędzia

Dwudziestą ofiarą był:
Teofil Wolniewicz - były burmistrz Śremu zbyt schorowany aby stanąć przed plutonem egzekucyjnym,
hynha napisał(a): po rozprawie i wykonaniu wyroku na pozostałych skazanych posadzono na wózku i przewieziono razem z ciałami zabitych na cmentarz. Wolniewicz, pomimo że był starym i schorowanym człowiekiem, próbował uciekać. Czołgającego się na kolanach starca uśmiercono dwoma strzałami w tył głowy.
8 listopada 1939 miała miejsce kolejna egzekucja. Na terenie Starej Strzelnicy w pobliżu Zbrudzewa stracono 12 osób oskarżonych o znęcanie się
nad internowanymi Niemcami
Wacław Balcerowicz - kowal
Józef Cieślak - robotnik
Władysław Janicki - kupiec
Władysław Łaznowski - robotnik
Wawrzyn Migdał - robotnik
Teodor Piechocki - krawiec
Paweł Przybylski - robotnik
Konrad Ronke - kupiec
Paweł Szarata - robotnik
Czesław Szymaniak - robotnik
Stanisław Wojciechowski - szklarz
Teodor Zelba - robotnik

W czasie wojny krążyła plotka jakoby w drodze na miejsce kaźni zdołał uciec i uratować się Konrad Ronke. Po wojnie z inicjatywy wiceburmistrza Marcelego Szczęsnego przeprowadzono ekshumacje zwłok odkopano całą 12. Uroczysty pogrzeb ofiar egzekucji odbył się 25 kwietnia 1945. Ofiary obu śremskich egzekucji spoczywają we wspólnym grobie na cmentarzu przy kościele farnym.

wspomnienia Marcelego Szczęsnego "Gazeta Śremska" wrześień/październik 2008
Od wczesnego rana „coś” wisiało powietrzu. Przed pomnikiem Serca Jezusowego w Gostyniu polscy kolejarze pod okiem Niemców budowali kulochwyt. O godz 9:00 woźny Mieczysław Kowalski obchodzi miasto czytając rozporządzenie wzywające pod karą aresztu wszystkich mężczyzn aby stawili się na Rynku od strony północnej. I stawiają się w liczbie ok. 2 tys. mężczyźni i kobiety. Widok mają niezwykły drewniany kulochwyt, karabiny maszynowe wymierzone w tłum, wzdłuż chodników żołnierzy. W tym samym czasie w gostyńskim ratuszu trwa proces a raczej jego parodia. Sądzonych jest 40 osób. O 10:00 z wybiciem zegara wszystko się wyjaśnia. Ratusz opuszcza pierwsza dziesiątka skazanych na śmieć:

hrabia Henryk Grochowski
senator Stanisław Karłowski
Mieczysław Hejnowicz - przywódca miejscowej endecji, nazwany przez Niemców „der Polenkonig”
Szczepan Kaczmarek - dyrektor szkoły
Kazimierz Stryczyński - pomocnik młynarski
Stefan Skiba
Stefan Pawlak
Leon Kwaśny – urzędnik Policji
Szczepan Paluszczak
Wawrzyn Szwarc – powstaniec wielkopolski

Wszyscy oni ustawiają się tyłem do plutonu egzekucyjnego. Następuję błysk szabli, komenda „Ognia” i pada salwa. Córka Mieczysława Hejnowicza - Zofia z okrzykiem „Mordercy” rzuca się w kierunki zwłok ojca, zostaje brutalnie odepchnięta. Z pośród zgromadzonych mężczyzn Niemcy wybierają ludzi aby zwłoki załadowali na wcześniej przygotowane ciężarówki, które odwożą zabitych na cmentarz do wcześniej przygotowanego dołu. Nie mija kwadrans i pod ścianę udaje się druga „dziesiątka”:

szambelan Edward Potworowski
baron Antoni Greave
Kazimierz Peisert – prezes Sokoła
Leon Kapcia – dyrektor gimnazjum
Roman Weiss – polonista, prezes Akcj Katolickiej
Józef Hejnowicz – brat Mieczysława
Antoni Gościniak – asystent pocztowy
Maksymilian Piątkowski
Jan Jasiak
Józef Łagodziński

Pod ścianą sytuacja niezwykła, zanim padła komenda „Ognia”, baron Greave odwraca się i pada na ziemię, kule go omijają. Po chwili i dobiciu rannych dopadają go Niemcy zawlekają go do ratusza gdzie katują, skatowany baron trafia w trzeciej grupie pod ścianę wraz z nim zginą:

Hipolit Niestrawski – burmistrz
Stanisław Zydorczyk
Franciszek Hajduk
Kazimierz Wierachowski
Wojciech Pawlak
Franciszek Wawszczak
Józef Rosik
Tomasz Skowron
Franciszek Staszak
Jan Rosiński

Razem 30 rozstrzelanych

Gdy ma być odprowadzona ostatnia grupa, wpada zdenerwowany politzmeister Georgie Bracke i krzyczy „ Trzydziestu zostało rozstrzelanych. Czy to nie dosyć przeklęta bando ?”nie pozwalając rozstrzelać ostatniej dziesiątki.

Oprawcy zwijają się i jadą do pobliskiej Krobi. Tam zginą (15):

Jan Borowski
Antoni Böhm
Wojciech Cholewiński
Marceli Chudy
Stanisław Gil
Józef Korytowski
Julian Łoniewski
Henryk Pawlicki
Feliks Poprawa
Kazimierz Sonnenberg
Mariusz Sumiński
Jan Szczurny
Jan Trawiński
Walenty Walczak
Franciszek Wolny


Z Krobi jadą do miasteczka Poniec, gdzie ginie (3):

Władysław Grześkowiak
Antoni Jokś
Franciszek Skrzypczak
Njorl -
Konin, 22.IX.1939, na oczach kilkuset mieszkańców giną Aleksander Kurowski oraz Markus Słodki.
hynha -
Pretekstem do wykonania egzekucji była rzekoma napaść na żołnierzy niemieckich o której nikt w mieście nie słyszał.
Obaj zamordowani Żyd polskiego pochodzenia Markus Słodki i Polak Aleksander Kurowski, byli znanymi obywatelami miasta, oraz przedstawicielami dwóch społeczności narodowych miasta
DanielP - Przyczyną tej egzekucji był przypadkowy strzał oddany przez niemieckiego żołnierza, który okupanci uznali za "polską prowokację". Aresztowano i rozstrzelano na pobliskich łąkach Kijewskich (ca 1 km na płd. od Środy) 21 osób:
Franciszek Andrzejczak - Środa Wlkp
Stanisław Burza - Śrem
Ludwik Dobroń - Kościan
Feliks Kamiński - Środa Wlkp
Stanisław Kędziora - Środa Wlkp
Tadeusz Łopatka - Środa Wlkp
Tomasz Malicki - Środa Wlkp
Maciej (nazwisko nieczytelne *) - Środa Wlkp
Leon (nazwisko nieczytelne) - Środa Wlkp
Jan (nazwisko nieczytelne) - Kościan
Wincenty (nazwisko nieczytelne) - Środa Wlkp
Stanisław (nazwisko nieczytelne) - Kościan
Stefan (nazwisko nieczytelne) - Środa Wlkp

7 osób nieznanych
hynha-
Druga wojna światowa kryje niejedną tajemnicę. Tyle jest jeszcze nie jasnych i nie zbadanych spraw, tyle ciekawych epizodów. A czas płynie nieubłaganie i zaciera ślady. Więc trzeba wydzierać z zapomnienia fakty z tamtych dni i ochronić je dla przyszłych pokoleń. Jest to patriotyczny obowiązek ojców i dziadów wobec dzieci i wnuków. Dziś w rubryce „Ocalić od zapomnienia" na wyraźne życzenie czytelników przypominamy krwawą leszczyńską sobotę - 21 października 1939 r.; dzień, o którym wielokrotnie pisaliśmy na tych łamach.

Drugi miesiąc hitlerowskiej okupacji. Rozwiały się złudzenia i pryskał mit o pruskim umiłowaniu prawa. Nikt nie miał wątpliwości, że ci którzy przyszli z Zachodu będą gnębić, dręczyć i mordować. Nadchodziła sobota 21 października 1939r, dzień wielkiej zbrodni. Ale przecież masowa publiczna egzekucja pod murem więzienia w Lesznie nie wyniknęła ot tak sobie – ni stąd ni zowąd. W ową pamiętną sobotę odprawiono wprawdzie szaloną farsę „praworządności”; odbył sąd, którego cywilizowanym sądem nazywać się nie godzi; wydano wyroki nie mające z prawem nic wspólnego, ale decyzja o wymordowaniu wartościowych Polaków – obywateli leszczyńskich zapadła wcześniej.

U jej podstaw legło przekonanie, że wielu Polaków w Leszczyńskiem nie da się pozyskać dla hitleryzmu. A skoro nie da się ich pozyskać muszą zginąć! Naziści za wszelką cenę starali pozbyć się przedwojennych przywódców regionalnego życia społecznego i politycznego w okupowanych miastach i miasteczkach Wielkopolski. Czas naglił, termin przyłączenia Poznańskiego do III Rzeszy wyznaczono na 25 października 1939 r.

Na tamtym, pierwszym etapie okupacji ważnym celem było zastraszenie polskiej ludności. A cóż mogło skuteczniej zastraszyć – rozumowali spadkobiercy pruskich zaborców - jak krwawe widowisko publiczne, w którym życie oddają krewni, znajomi, ludzie znani i powszechnie szanowani.

Jako się rzekło, decyzja o październikowych egzekucjach zapadła wcześniej; dokładniej w połowie października 1939 r. Wydał ją niewątpliwie w Poznaniu, wszechwładny wówczas wielkorządca Wielkopolski szef zarządu cywilnego przy dowódcy wojskowym, późniejszy gauleiter Artur Greiser. I już w zamiarach nie miała to być zbrodnia ukryta. Zamierzano przeprowadzić ją jawnie nadając przygotowaniom do egzekucji pokaźny rozgłos. Dla celów propagandowych wykorzystano przy tym sprawę rzekomych morderstw polskich na Niemcach. Usiłowano przekonać opinię światową, że seria październikowych egzekucji w Wielkopolsce jest odwetem. W piątek - 20 października 1939r. w powiecie średzkim rozplakatowano wymowne obwieszczenie:

„Właściwy Sąd Doraźny na podstawie popełnionego pod Turkiem bestialskiego mordu 103 bezbronnych osób narodowości niemieckiej, pochodzących z powiatów: Scrimm, Schroda, Kosten, Gostin i Lissa, skazał na karę śmierci 57 osób z powiatu Schroda, w tym 28 osób z Kostchin z powodu stwierdzonego podżegactwa i współuczestnictwa w dokonanych mordach. Wyrok wykonano dnia 20.10.1939 r. przed południem na placu rynkowym w Schroda i Kostchin (...)".

W Lesznie ogłoszenia nie wydrukowano, ale w dokumencie średzkim kryje się klucz do październikowych egzekucji w Poznańskiem. Nie może być bowiem dziełem przypadku, że między 20 a 23 października publiczne egzekucje przeprowadzono właśnie w powiatach: Śrem, Kościan. Gostyń i Leszno; że realizowały je te same jednostki specjalne; że wreszcie da się na mapie wykreślić dokładny przebieg zmotoryzowanych kolumn śmierci.

W każdym kłamstwie politycznym kryje się źdźbło prawdy. Ci, którzy puszczają fałsz w obieg zabiegają o to, aby wiadomość była przynajmniej prawdopodobna. Jest przeto prawdą, że na wieść o wybuchu wojny, l i 2 września 1939 r., w pięciu wymienionych powiatach i nie tylko tutaj - Wojsko Polskie, korzystając nierzadko z pomocy grup cywilnej samoobrony wsi i miasteczek - przeprowadziło internowanie Niemców. Zabrano z domów nazistowskich krzykaczy w wieku zdolnym do służby wojskowej. Było to konieczne. Na pograniczu wielkopolskim działały silne grupy hitlerowskiej V Kolumny. Internowanych Niemców ewakuowano w głąb kraju. Szli tymi samymi drogami, co wojsko i uciekająca polska ludność cywilna. Spotkał ich taki sam los. Ginęli, najczęściej od bomb piratów powietrznych spod znaku Luftwaffe. Nikt nie chciał ich śmierci.

W początku października 1939 r. leszczyńskie więzienie i areszty były przepełnione. W celach przebywało więcej niż 300 osób. Niezależnie od tego codziennie brano zakładników, by zapewnić spokój w mieście. Mnożyły się fałszywe oskarżenia volksdeutscbów, załatwiano z Polakami dawne prywatne porachunki. A mimo to taka masa ludzka nie zadowalała hitlerowców. 18 października 1939 r. kiedy przygotowywano egzekucję, rozpoczęto dodatkowe aresztowania. I wtedy do leszczyńskiego więzienia, a właściwie do jego dawnej kaplicy, bo w celach nie było już miejsca, zaczęto sprowadzać zasłużonych obywateli, byłych Powstańców Wielkopolskich, działaczy Polskiego Związku Zachodniego, Stronnictwa Narodowego itp. Zarzucono im absurdalną winę - duchowe podżeganie przeciw Niemcom. Był w tej grupie, żyjący do dziś, mistrz stolarski Stanisław Piotrowski z Leszna, który wspomina:

„Bez butów, bez kurtki, bez nakrycia głowy zaprowadzono mnie do leszczyńskiego Ratusza, gdzie mieścił się komisariat niemieckiej policji, ograbiono ze wszystkich przedmiotów osobistych z wyjątkiem małego medalika Matki Boskiej, który miałem w kieszeni kamizelki. Następnie dołączono mnie na holu pierwszego piętra ratusza do grupy kilkunastu obywateli, którzy stali twarzami do ścian. Doprowadzono nowych ludzi. Po północy pod silną eskortą doprowadzono nas do więzienia. Wszystkie cele były zajęte, więc wpędzono nas do kaplicy więziennej (...)".

Ważny to fragment wydarzeń. W wielu publikacjach upowszechnia się pogląd, że w leszczyńskiej egzekucji zginęli zakładnicy. Nic błędniejszego. Zakładnicy zabrani w nocy z 20 na 21 października - bezpiecznie przebywali w odosobnieniu. Nie stanęli przed sądem specjalnym, nie zginęli w egzekucji. Bohaterami krwawej soboty byli obywatele specjalnie zabrani z domów według sporządzonych przez miejscowych Niemców list proskrypcyjnych. Nie byli zakładnikami. To byli ludzie naznaczeni śmiercią za patriotyczne postawy, jakimi legitymowali się przed wojną.

21 października 1939 r. o siódmej rano „sąd” rozpoczął pracę. Znamy zbrodniarzy. W Lesznie gościło wtedy 14 kommando specjalne policji bezpieczeństwa z Poznania pad dowództwem SS-Obersturmbannfűehrera Gerharda Flescha. Z kaplicy więziennej, przez podwórze, bocznym wejściem, po trzech, czterech, wprowadzano „oskarżonych" na salę ówczesnego budynku sądowego, na pierwsze piętro. Z kim się spotkali ?Kto ponosi odpowiedzialność za 20 wydanych wyroków śmierci?

Pamięć bywa zawodna, ale w sukurs przychodzą dokumenty. „Sądowi" przewodniczył SS-Obersturmbannfűehrer Flesch, ławnikami byli - SS-Sturmbannfűehrer Hotze i - prawdopodobnie - SS-Sturmfűehrer Hein. Protokółował (również prawdopodobnie) SS-Sturmfűehrer Probst. „Rozprawie" przysłuchiwali się: dr von Baumbach - landrat z Leszna, SS-Sturmbannfűehrer Moeller - dowódca miejscowego Selbstschutzu, SS-Obersturmbannfűehrer Wulf - szef Gestapo w Lesznie i radca policyjny landrata - niejaki Grund. Pokrzykiwali, śmiali się, szydzili. Najważniejszą rolę w ferowaniu wyroków odgrywali volksdeutsche, którzy pełnili funkcje biegłych i tłumaczy. Był wśród nich na pewno osławiony pastor Wolfgang Bickerich, a także - Kraemer i być może Klupsch.

Marcin Rydlewicz z Leszna, który stawał przed tym sądem, a znalazł się w grupie ułaskawionych i szczęśliwym zbiegiem przypadków przetrwał wojnę wspomina:

„W posiedzeniu sądu w czasie mej obecności brali udział także pastor Wolfgang Bickerich oraz Klupsch - siodlarz z Leszna. Wydawali oni przed sądem opinie o aresztowanych. Od nich zależało, czy dany więzień miał być skazany na karę śmierci, karę więzienia czy ułaskawiony. Gdy weszliśmy na salę przewodniczący sądu odezwał się ostro i krzyczał na jednego ze współtowarzyszy niedoli: - Ty jesteś ten legionista i znany aktywista Polskiego Związku Zachodniego".

W sali sądowej i później przy egzekucji była jeszcze jedna osoba, pozostawiła po sobie pisane świadectwo. Pracy „sądu doraźnego" przyglądał się nadprokurator w Lesznie Maksymilian Wilhelm Verlohren. Ze swych obserwacji sporządził obszerne sprawozdanie, w którym czytamy m. in.:

„Postępowanie toczyło się przeciwko 53 osobom. Nie było wśród nich osób, co do których wydano nakaz aresztowania. Oskarżeni byli doprowadzeni do sali po 3-4 i przesłuchiwani przez przewodniczącego w oparciu o pisemne zapiski. Przedstawił on więźniom ciążące na nich zarzuty. Przesłuchano tylko jednego świadka. Opiniodawcy byli pytani o polityczne nastawienie oskarżonych. Następnie sąd doraźny udał się na naradę trwającą ok. 20 minut; następnie 33 oskarżonych, co do których nie orzeczono kary śmierci zostało odprowadzonych do więzienia. Ponownie doprowadzonym 20 oskarżonym przewodniczący oświadczył, że zostali skazani na śmierć w części za podżeganie, w części za czynne wystąpienia przeciwko volksdeutschom oraz że wyrok zostanie natychmiast wykonany (...)".

Parodia praworządności, błyskawiczna niemiecka „sprawiedliwość". Bez nakazów aresztowania, bez świadków, bez obrońców - w ciągu trzech godzin „osądzono" 53 osoby i wydano 20 wyroków śmierci. O godz. 10-15 padły strzały. Zbrodniarze się spieszyli. Przed nimi były dalsze miejscowości i jeszcze jeden krwawy dzień - poniedziałek w Kościanie i Śmigłu.
JERZY ZIELONKA
hynha-
Na mocy rozkazu gen. Romana Abrahama internowani Niemcy byli przesłuchiwani i sądzeni za działalność dywersyjną. Wiemy, że sztab batalionu mieścił się w szkole. Do egzekucji Niemców doszło 3 września 1939 roku w Małachowi Dolsku (tego samego dnia w Śremie osądzono 14 Niemców, którzy strzelali do polskich żołnierzy
w Lesznie. Wydano 12 wyroków śmierci. Gen R. Abraham ułaskawił dwóch najstarszego i najmłodszego, zamieniając im karę na 10 lat więzienia. Pozostałych dziesięciu o godz. 16:00 rozstrzelano). Wszystko wskazuje na to, iż nie była to jedna egzekucja. Odbyła się pomiędzy godz. 20:00 a godz. 2:00 4 września. Najprawdopodobniej rozstrzelani zostali wówczas: Oskar Gabriel (starszy kościoła ewangelickiego w Gostyniu), Theodor Drews (przedstawiciel gminy
wyznaniowej), Gustav Henisch (przedstawiciel gminy wyznaniowej), Johann Hoffmann (przedstawiciel gminy wyznaniowej), Benedikt Brambor, Adolf Hornschuh, Julius Plitnick, Johann Schimala, Johann Schnecke, Joachim Zolnierkiewicz. Przypuszczaæ można, że ich ciała złożono we wspólnej mogile w pobliżu wsi Małachowo.
Za zaginionych zaś uznani zostali: Ferdinand Fechner, Philipp Schmidt, Hermann Schieve, Adolf Schmidt, Heinrich Ulbrich.

Dotarłem do kilku relacji w każdej powtarza się temat sądu w ratuszu nad rozstrzelanymi, ale na temat ich działalności antyniemieckiej oto jedna z relacji :
Po pierwszych tygodniach paniki, oraz ucieczki jaka miała miejsce we wrześniu 1939 roku mieszkańcy naszego miasta powoli zaczęli powracać do miasta. Po ochłonięciu z przykrych doświadczeń zaczęto powoli wracać do normalności. Ale najgorsze miało dopiero przyjść pod koniec października. Już od pewnego czasu tutejsi Niemcy zamieszkujący Gostyń mieli przygotowane listy członków Polskiego Związku Zachodniego, powstańców wielkopolskich, a także działaczy polityczno społecznych. 19 października zaczęły się pierwsze aresztowania naszych rodaków z Gostynia i okolic. Dokonywali je funkcjonariusze Schutzpolizei. Były one dokonywane spokojnie i bez pośpiechu. Aresztowano 40 polaków i umieszczono ich w piwnicach gostyńskiego ratusza.

21 października, była to sobota we wczesnych godzinach rannych kończono przygotowywania techniczne pod pomnikiem Serca Jezusowego do przeprowadzenia egzekucji. tego dnia woźny Mieczysław Kawski obchodząc ulice i dzwoniąc dzwonkiem czytał z rozkazu polizeimeistra Brackiego rozporządzenie władz niemieckich które brzmiało następująco:" Dzisiaj, w sobotę, dnia 21 października 1939 roku o godzinie 9.30 stawią się wszyscy dorośli mężczyźni na Rynku (strona północna). Ktokolwiek zarządzenie by nie wykonał, będzie z miejsca aresztowany i ciężko ukarany".

We wszystkich ulicach i uliczkach wokoło Rynku stało wojsko uzbrojone w lekkie karabiny maszynowe, a miejscowi volksdeutsche, policja, oraz oddziały SS poruszały się w pełnym uzbrojeniu. U wylotu ulic św. Ducha i wolności, Młyńskiej, oraz Nowej stały ciężkie karabiny maszynowe. Ulica Zamkowa zastawiona została autobusami i samochodami ciężarowymi. Około godziny dziewiątej przyjechały cztery autobusy z grupą wojska zwaną Mordkommando.

O godzinie 9.30 wymaszerował oddział egzekucyjny ok. 40 żołnierzy i stanął niedaleko Ratusza. Skazanych podzielono na cztery grupy po dziesięć osób. Postępowanie sądowe jeśli tak to można nazwać odbywało się błyskawicznie. W niecałej godzinie skazano 40 osób na śmierć. O godzinie 10.00 wyprowadzono pierwszą dziesiątkę, były w niej następujące osoby: hrabia Henryk Grochulski, senator Stanisław Karłowski, dyrektor szkoły Szczepan Kaczmarek, pomocnik młynarski z Piasków Kazimierz Stryczyński, właściciel młyna Mieczysław Hejnowicz, krawiec Stefan Skiba, Stefan Pawlak, urzędnik Leon Kwaśny, Szczepan Paluszczak, oraz Wawrzyniec Szwarc.

Skazańców ustawiono rzędem twarzami do ściany z drewnianych pali. Pierwszy szereg plutonu egzekucyjnego ukląkł, drugi trzymał broń na stojąco. Dowódca oddziału krzyknął Hande hoch, następnie Achtung, i Feuer. Na znak opuszczanej szabli rozległy się strzały. Skazańcy upadli na ziemię. Jednak nie wszystkie strzały okazały się celne. Tych którzy jeszcze żyli dobijano strzałami w głowę. Z tłumu ludzi wyprowadzono kilku mężczyzn i kazano im usunąć zabitych na samochód stojący na narożniku rynku. Zwłoki zawieziono na cmentarz gdzie zostały zrzucone z auta na schody cmentarza, a ludzie kopiący grób wrzucili je w dół.

Piętnaście minut po pierwszej egzekucji przyszła kolej na drugą dziesiątkę w której znaleźli się: Edward Potworowski, powstaniec Kazimierz Peisert, Leon kapcia, Roman Weiss, brat Mieczysława Hejnowicza Józef Hejnowicz, Antoni Gościniak, Maksymilian Piątkowski, Jan Jasiak, baron Antoni Grave, oraz Józef Łagodziński. Padają kolejne strzały i cała procedura powtarza się.

Przychodzi kolej na trzecią dziesiątkę, a w niej życie tracą: burmistrz Hipolit Niestrawski, Stanisław Zydorczyk, Franciszek Hejduk, Kazimierz Wierachowski, Wojciech Pawlak, Franciszek Wawszczak, Józef Rosik, Tomasz Skowron, Franciszek Staszak wszyscy trzech z Piasków oraz rolnik z Krajewic Jan Rosiński. Czwarta grupa została uniewinniona, a w poniedziałek wieczorem pozwolono im wrócić do domu.
hynha-
Egzekucja w Kostrzynie Wlkp.
Gestapo 20 października 1939 r. podjechało pod wyznaczone wcześniej domy i aresztowało: kierownika szkoły Ignacego Wróblewskiego, nauczyciela Gerarda Linke, policjanta Władysława Kryślaka, pracownika tartaku Jana Nowaka, kolejarza Feliksa Walkowiaka. W Brzeźnie aresztowano rzemieślnika Franciszka Kasprzyka. Przewieziono ich do aresztu miejskiego w Kostrzynie. Wraz z nimi umieszczono tam jeszcze 22 mieszkańców gminy Kostrzyn.
W domu katolickim odbył się prowizoryczny sąd i skazano wszystkich na karę śmierci. Wszystkich 28 aresztowanych przykładowo rozstrzelano następnie na rynku kostrzyńskim.
Śmigiel

W dniu 23 Października 1939 roku rozstrzelano publicznie przed apteką w Śmiglu około godziny 13 piętnastu najwybitniejszych obywateli z grona inteligencji miasta i okolicy. Na miejsce kaźni spędzono przymusowo polaków z Śmigla i okolicznych gromad w liczbie około pięciuset chłopa, których szeregi obstawiono silnymi oddziałami SS, SA i Żandarmerii na rynku postawiono karabiny maszynowe, skierowane w stronę polaków. Stojących w szeregach Polaków bito i kopano zmierzając otwarcie do ich sprowokowania. Na miejsce kaźni spędzono również znajdujących się na ulicach przygodnych przechodniów, Polaków obojga płci. W ten sposób zmuszeni byli przyglądać się- począwszy od godziny 9 rano wszelkim przygotowaniom do rozstrzelania 15 bohaterów i później samemu rozstrzelaniu pod murami apteki. Żądna przelewu krwi polskiej ludność niemiecka przyjęła fakt rozstrzeliwania Polaków z entuzjazmem i oklaskami i z radością chwilę, kiedy padły salwy śmiercionośnych kul niemieckich.

Za „ Z Katakumb Wspomnień” Str. 318 Sprawozdanie Powiatu Kościan N. Pospieszalski i E. Seweryński

Rozstrzelani 23.10.1939 r. :
- Ciesielski Zygmunt, lat 58 – aptekarz ze Śmigla
- Firlej Jakub, lat 60 – rolnik i sołtys z Kotusza
- Kasperski Albin, lat 27 – robotnik z Robaczyna
- Kreuschner Wilhelm, lat 59 – ogrodnik ze Śmigla
- Ławniczak Józef, lat 51 – naczelnik poczty ze Śmigla
- Łukomski Zbigniew, lat 37 – technik budowlany ze Śmigla, działacz harcerski
- Modliński Brunon, lat 27 – robotnik z Wydorowa
- Pioch Władysław, lat 50 – burmistrz Śmigla
- Przybysz Roman, lat 40 – rzeźnik ze Śmigla
- Sobczak Wiktor, lat 37 – listonosz ze Starego Bojanowa
- Stachowiak Maksymilian, lat 61 – drogerzysta ze Śmigla, powstaniec wielkopolski
- Szymański Leon, lat 27 – kowal ze Śmigla
- Tolksdorf Józef, lat 34 – kupiec ze Starego Bojanowa
- Wojciechowski Brunon, lat 53 – kolejarz z Olszewa
- Wojciechowski Stanisław, lat 40 – rolnik z Wydorowa, wójt gminy Stare Bojanowo

_________________
Pozdrawiam
------------------------------------


Ostatnio edytowano 28 lip 2015, 13:14 przez henry, łącznie edytowano 2 razy

Góra
 Zobacz profil  
 
PostNapisane: 28 lip 2015, 13:08 
Offline

Dołączył(a): 04 kwi 2014, 10:33
Posty: 1155
ciąg dalszy...
DanielP-
Miejsca kaźni Polaków rozstrzelanych w 1939

Podczas trzech październikowych dni w 1939 roku Niemcy publicznie w kilkunastu wielkopolskich miejscowościach zamordowali prawie 300 osób. W 70. rocznicę wybuchu II wojny światowej w niedzielne południe 18 października, symbolicznie oddajmy hołd pomordowanym, zapalmy znicz! Poniżej lista miejsc kaźni Polaków, przygotowana we współpracy z IPN.

Woj. wielkopolskie

Powiat chodzieski
Budzyń, 12, 13, 17, 20, 29.09.1939, kilkanaście ofiar
Chodzież-Karczewnik, 11.09.1939, 2 ofiary
Ostrówki (gm. Budzyń), 24.09.1939, 1 ofiara
Radwanki (gm. Margonin), 07.09.1939, 1 ofiara
Szamocin, 17.09.1939, 2 ofiary
Zacharzyn (gm. Chodzież), 12/13.09.1939, 2 ofiary, 19.09 5 ofiar

Powiat czarnkowsko-trzcianecki
Białężyn (gm. Czarnków), wrzesień-październik 4 ofiary
Ciążyń (gm. Czarnków), wrzesień 1939, 1 ofiara
Huta (gm. Czarnków), 17.10.1939, 1 ofiara
Młynkowo (gm. Połajewo), wrzesień 1939, 2 ofiary
Połajewo, wrzesień 1939, 16 ofiar
Przybychowo (gm. Połajewo), październik 1939, 1 ofiara

Powiat gnieźnieński
Dalki k. Gniezna 7.11.1939, 24 ofiary
Dębnica (k. Kłecka) 10.09.1939, ok. 30 osób
Gniezno, 8.12.1939, kilkanaście ofiar
Jankowo Dolne k. Gniezna 11.09. 1939, 9 ofiar
Kłecko (nad rzeką Mała Wełna) 09.09.1939, 56 ofiar
Kłecko-Kolonia, 09.09.1939, 4 ofiary
Kłecko (teren strzelnicy), 10.09.1939, 15 ofiar; 09-11.09.1939, 55 ofiar
Kocin k. Trzemeszna 5.10.1939, 27 ofiar
Kruchowo k. Trzemeszna, 10.09.1939, 7 ofiar
Mączniki k. Gniezna, 3.11.1939, 19 ofiar
Mielno (gm. Mieleszyn), 09.09.1939, 7 ofiar
Mielżyn (gm. Witkowo), 13.09.1939, 2 ofiary
Niewolno k. Trzemeszna 9-11.09.1939, 19 ofiar
Obora k. Gniezna, 11.09.1939, ok. 20 ofiar
Sławno k. Gniezna 10.09.1939, 10 ofiar
Witkowo, 05.10.1939, 1 ofiara; 15.09.1939 20 ofiar
Zdziechowa k. Gniezna 10.09.1939, 24 ofiary
Dziekanka k. Gniezna – grudzień - styczeń 1939/1940 r. - gazowanie w specjalnym samochodzie, częściowo rozstrzeliwanie w lasach w okolicy Gniezna - w sumie ok. 1043 ofiar

Powiat gostyński
Czeluścin (gm. Pępowo), 08.09.1939, 1 ofiara
Gostyń, 07.09.1939, 1 ofiara; 17.09.1939, 1 ofiara; 21.10.1939, 30 ofiar
Gostyń Stary, 8.12.1939, 6 ofiar
Krobia, 21.10.1939, 15 ofiar
Pępowo, 09.09.1939, 1 ofiara
Pogorzela, 09/10.09.1939, 1 ofiara
Poniec, 21.10.1939, 3 ofiary

Powiat grodziski
Kuźnica Zbąska (gm. Rakoniewice), wrzesień 1939, 4 ofiary

Powiat kaliski
Godziesze Małe (gm. Godziesze Wielkie), 04/05.09.1939, 7 ofiar
Kalisz, 03-05.09.1939, 3 ofiary; 18.10.1939, 1 ofiara; 20.10.1939, 1 ofiara, 30.10.1939, 14 ofiar, 12.11.1939, 40 ofiar, 14.12.1939, ponad 70 ofiar
Krzemionka (gm. Godziesze Wielkie), 04.09.1939, 5 ofiar
Ostrów Kaliski (gm. Brzeziny), 03.09.1939, 1 ofiara
Rajsko (gm. Opatówek), wrzesień 1939, 1 ofiara
Strzałków (gm. Lisków), 03.09.1939, 2 ofiary

Powiat kępiński
Bralin, 01.09.1939, 1 ofiara, 07.09.1939, 3 ofiary
Mechnice (gm. Kepno), 02.09.1939, 3 ofiary; 03.09.1939, 1 ofiara

Powiat kolski
Cząstków (gm. Kłodawa), 16.10.1939, 1 ofiara
Dobrów (gm. Kościelec), październik 1939, 3 ofiary
Koło, 1939, 1 ofiara
Kościelec, 13-14.09.1939, 1 ofiara (+ grupa Polaków NN)
Ruszków (gm. Kościelec), wrzesień 1939, 1 ofiara
Rzuchów k. Dabia, 11.11.1939, 80 ofiar
Zawadka Nowa (gm. Olszówka), październik 1939, 5 ofiar

Powiat koniński
Goczki Polskie (gm. Wierzbinek), październik-listopad 1939, 2 ofiary
Grodziec, 23.09.1939, 2 ofiary (+ kilka osób NN)
Kazimierz Biskupi, 14.09.1939, 2 ofiary; 11.11.1939, 48 ofiar
Kleczew, wrzesień 1939, 9 ofiar
Konin, 22.09.1939, 2 ofiary; 10.11.1939, 46 ofiar
Konin-Gosławice-Gaj, 14.10.1939, 1 ofiara
Mikorzyn (gm. Ślesin), 15.10.1939, 1 ofiara; 23.10.1939, 1 ofiara
Różopole (gm. Ślesin), 15.09.1939, 18 ofiar
Sompolno, październik 1939, 1 ofiara
Ślesin, 5.12.1939, 5 ofiar

Powiat kościański
Kościan, 14.09.1939, 1 ofiara; 02.10.1939, 8 ofiar; 23.10.1939, 18 ofiar ; 7.11.1939, 45 ofiar
Krzywiń, 08.09.1939, 1 ofiara
Kurza Góra k. Kościana, 9.11.1939, 21 ofiar
Lubiń (gm. Krzywiń), 24.09.1939, 1 ofiara
Olszewo (gm. Śmigiel), 18.09.1939, 1 ofiara
Poladowo (gm. Śmigiel), 08.09.1939, 1 ofiara
Śmigiel, 15.09.1939, 1 ofiara; 30.09.1939, 8 ofiar; 23.10.1939, 15 ofiar
Wonieść (gm. Śmigiel), 03.10.1939, 1 ofiara
Kościan - styczeń 1940 r. - wywożenie pacjentów i ich gazowanie w specjalnym samochodzie, pochówki w lasach w okolicach Głuchowa i Jarogniewic - w sumie ok. 534 ofiary

Powiat leszczyński
Dąbcze-Leśniczówka (gm. Rydzyna), 07.09.1939, 1 ofiara
Jabłonna (gm. Rydzyna), 02.09.1939, 1 ofiara
Leszno, 01.09.1939, 5 ofiar (w tym 4 ofiary ostrzału artyleryjskiego); 21.10.1939, 20 ofiar
Osieczna, 07.09.1939, 3 ofiary; 21.10.1939, 3 ofiary
Rydzyna, 07.09.1939, 3 ofiary
Włoszakowice, 21.10.1939, 7 ofiar
Zbarzewo (gm. Włoszakowice), 21.09.1939, 1 ofiara; 02.10.1939, 2 ofiary

Powiat obornicki
Boguniewo (gm. Rogoźno), 23.09.1939, 4 ofiary
Budziszewko (gm. Rogoźno), 08.09.1939, 5 ofiar
Gościejewo (gm. Oborniki) 10.09.1939, 2 ofiary
Laskowo (gm. Rogoźno), wrzesień 1939, 6 ofiar
Łopiszewo (gm. Ryczywół), 14 i 21.09.1939, 8 ofiar
Międzylesie (gm. Rogoźno), wrzesień 1939, 4 ofiary
Piotrowo (gm. Ryczywół), 17-18.09.1939, 14 ofiar
Rogoźno, 06.09.1939, 1 ofiara; 13.09.1939, 1 ofiara; 19.09.1939, 6 ofiar; 25.09.1939, 4 ofiary; połowa września 1939, 3 ofiary
Tarnowo (gm. Rogoźno), 21.09.1939, 1 ofiara

Powiat ostrowski
Ostrów Wielkopolski, 03.09.1939, 2 ofiary ostrzału miasta

Powiat ostrzeszowski
Bukownica (gm. Grabów n. Prosną) 2.09.1939, 7 ofiar, 03.09.1939, 5 ofiar
Bukownica-Kolonia (gm. Grabów n. Prosną), 03.09.1939, 2 ofiary
Mączniki (gm. Kraszewice), 03/04.09.1939, 18 ofiar
Torzeniec (gm. Doruchów), 01.09.1939, 11 ofiar; 01/02.09.1939, 5 ofiar; 02.09.1939, 18 ofiar; 02.09.1939, 3 ofiary – żołnierze

Powiat pilski
Brodna (gm. Kaczory), 01.09.1939, 1 ofiara
Dziembowo (gm. Kaczory), 01.09.1939, 1 ofiara
Górka Klasztorna (gm. Łobżenica), wrzesień-październik 1939, kilkadziesiąt osób NN
Jeziorki (gm. Kaczory), 01.09.1939, 2 ofiary
Łobżonka (gm. Łobżenica), 21.09.-15.10.1939, około 50 osób NN
Morzewo k. Chodzieży 7.11.1939, 41 ofiar
Stare (gm. Wysoka), 01.09.1939, 2 ofiary
Wyrzysk, 10.1939, 1 ofiara (+ kilkunastu [26?] NN Polaków)
Wysoka, 01.09.1939, 1 ofiara; 21.09. i 20.11.1939, 19 ofiar
Zelgniewo (gm. Kaczory), 01.09.1939, 1 ofiara

Powiat pleszewski
Pleszew - ofiary bombardowania miasta 1.09.1939, 11 osób

Poznań
1.09.1939 - 242 ofiary nalotu
Fort VII, październik - grudzień 1939, ponad 100 ofiar
Dębina, 12-16.11.1939, 60 ofiar
Fort VII, listopad 1939 r., pacjenci Kliniki Neurologiczno-Psychiatrycznej Uniwersytetu Poznańskiego zagazowani w Forcie VII - 27 ofiar
Jezioro Rusałka - ok. 2 tys. osób uwięzionych w Forcie VII i pacjentów szpitali dla nerwowo i psychicznie chorych

Powiat poznański
Bolechowo k. Poznania, 11.11.1939, 9 ofiar
Buk, 10.10.1939, 2 ofiary
Kostrzyn Wielkopolski, 14.09.1939, 1 ofiara; 16.09.1939, 1 ofiara; 20.10.1939, 27 ofiar
Kórnik, 20.10.1939, 15 ofiar
Mosina, 20.10.1939, 15 ofiar
Murowana Goślina, 15.09.1939, 1 ofiara; 18.09.1939, 5 ofiar; 8.11 - 5 ofiar
Zakrzewo k. Poznania, 7.11.1939, ponad 70 ofiar
Owińska - październik-listopad 1939 r. - wywożenie pacjentów - początkowo gazowanie w Forcie VII w Poznaniu, potem gazowanie w specjalnym samochodzie, pochówki w lasach obornickich (lasy rożnowskie)- w sumie ok. 1000 ofiar
Lasy w okolicach Zakrzewa, Palędzia i Dąbrówki k. Poznania, Wypalanki k. Stęszewa (egzekucje od 1939-1941 r.) w sumie ponad 6000 ofiar, głównie więźniów Fortu VII

Powiat rawicki
Bartoszewice k. Jutrosina, 7.09.1939, 6 ofiar
Bojanowo, 01.09.1939, 2 ofiary
Karolewo (gm. Bojanowo), 01.09.1939, 1 ofiara
Rawicz, 21.09.1939, 11 ofiar, 22 09.1939, 9 ofiar, 7.11.1939, 46 ofiar

Powiat słupecki
Bielsko (gm. Orchowo), 1939, 1 ofiara
Cienin Zaborny (gm. Słupca), wrzesień 1939, 1 ofiara
Grabina k. Słupcy, 21/22.11.1939, 10 ofiar
Orchowo, wrzesień 1939, 6 ofiar
Powidz (gm. Witkowo), 09.10.1939, 1 ofiara
Rękawczyn (gm. Orchowo), 15.09.1939, 2 ofiary
Sługocin (gm. Lądek), 30.09.1939, 1 ofiara
Strzałkowo, 13.09.1939, 1 ofiara
Wilczna (gm. Słupca), wrzesień 1939, 2 ofiary
Wilczyn (gm. Słupca), 24/25.10.1939, 1 ofiara
Wólka Orchowska (gm. Orchowo), 1939, 1 ofiara
Wylatkowo (gm. Witkowo), 20.09.1939, 4 ofiary
Zagórów, wrzesień 1939, 1 ofiara

Powiat szamotulski
Mędzisko k. Szamotuł - 9.11.1939, 14 ofiar, 11.11.1939, 6 ofiar, 21.11.1939, 7 ofiar, 25.11.1939, 11 ofiar, 27.11.1939, 24 ofiary, 29. 11.1939, 6 ofiar
Otorowo (gm. Szamotuły), 12.10.1939, 5 ofiar
Pniewy, 06.09.1939, 3 ofiary; 19.09.1939, 2 ofiary
Popowo (gm. Wronki), 26.09.1939, 1 ofiara
Szamotuły, 13.10.1939, 5 ofiar; 13.12 - 10 ofiar

Powiat średzki
Bronisław (gm. Krzykosy), 13.10.1939, 1 ofiara
Kijewo (gm. Środa Wlkp.), 17.09.1939, 21 ofiar
Klęka (gm. Nowe Miasto n. Wartą), 18.09.1939, 2 ofiary
Środa Wielkopolska, 11.09.1939, 1 ofiara; 20.10.1939, 28 ofiar

Powiat śremski
Książ Wielkopolski 20.10.1939, 12 ofiar
Śrem, 20.10.1939, 19 ofiar
Zbrudzewo k. Śremu 8.11.1939, 12 ofiar

Powiat turecki
Brudzew, 15.09.1939, 1 ofiara
Józefów (gm. Turek), 08.09.1939, 1 ofiara
Miłkowice (gm. Dobra), 07.09.1939, 2 ofiary; 10.09.1939, 1 ofiara
Stawki (gm. Dobra), 15.09.1939, 1 ofiara
Turek, 7.09.1939, 26 ofiar, 20.09.1939, 5 ofiar; 21.09.1939, 1 ofiara; wrzesień-listopad 1939, ok.300 ofiar; 18.10.1939, 18 ofiar (las na Lewych Zdrojkach); 19.11.1939, 1 ofiara

Powiat wągrowiecki
Dąbrowa (gm. Damasławek), 07.09.1939, 1 ofiara
Kamienica (gm. Wągrowiec), 07-08.09.1939, 3 ofiary
Kobyłka (gm. Damasławek), 07.09.1939, 1 ofiara
Łukowo (gm. Wągrowiec), 03.09.1939, 1 ofiara
Międzylesie (gm. Damasławek), 08.09.1939, 5 ofiar
Morakówko (gm. Gołańcz), 06.09.1939, 2 ofiary
Piotrkowice (gm. Damasławek), 07.09.1939, 1 ofiara
Podlesie Kościelne (gm. Mieścisko), 08.09.1939, 8 ofiar
Potrzanowo (gm. Skoki), 08.09.1939, 3 ofiary
Przysieka (gm. Wągrowiec), 07.09.1939, 1 ofiara
Skoki, 08.09.1939, 7 ofiar
Wągrowiec, 07.09.1939, 8 ofiar; 12.09.1939, 1 ofiara; 21.09.1939, 1 ofiara; październik 1939, 6 ofiar (+ grupa NN Polaków)

Powiat wolsztyński
Bielnik k. Wolsztyna 7.11. - 11 ofiar

Powiat wrzesiński
Dębina k. Wrześni, 11.11 - 12 ofiar
Marzenin (gm. Września), 12.10.1939, 2 ofiary
Miłosław, 11.09.1939, 1 ofiara
Nekla, 12.09.1939, 4 ofiary
hynha-
Lista straconych księży braci zakonnych i sióstr zakonnych internowanych w Górce Klasztornej

11 listopada 1939 r. w Górce Klasztornej przed wyjazdem do Paterka zastrzelony podczas próby ucieczki ze Zgromadzenia Św. Rodziny
Ks. Bolesław Wysock
Lista straconych księży braci zakonnych i sióstr zakonnych internowanych w Górce Klasztornej
Z 11 na 12 listopada w Paterku zginęli:

Księża góreccy ze Zgromadzenia Św. Rodziny

Ks. Jan Górny

Ks. Józef Myrwa

Ks. Wincenty Tomasz

Ks. Piotr Zawada

Księża diecezjalni z archidiecezji gnieźnieńskiej

Ks. Stanisław Grzęda

Ks. Wacław Szałkowski

Ks. Feliks Skrzypczyński

Ks. Jan Jachecki

Ks. Feliks Niedbał

Ks. Marcin Rochowiak,

Ks. Wojciech Całka

Ks. Eustachy Wojciechowski

Ks. Jan Mańkowski

Ks. Roman Rosenthal

Ks. Henryk Warkoczewski

Ks. Henryk Krygier

Ks. Cezary Lorkiewicz

Ks. Leonard Nowak

Ks. Kazimierz Chojnacki

Ks. Henryk Walkowiak

Księża z innych zgromadzeń

Ks. Brunon Dorsz

Ks. Józef Codro

Siostry zakonne Zgromadzenia Służebniczek Niepokalanego Poczęcia NMP

Maria Mieczysława Gotówka

Maria Benigna Dzikowska

Bracia zakonni ze Zgromadzenia Św. Rodziny

br. Stanisław Biełasik

br. Stanisław Biedrzycki

br. Alojzy Brygman

br. Konrad Czapiewski

br. Feliks Draeger

br. Florian Głyż

br. Maksymilian Grzywacz

br. Franciszek Gurda

br. Ignacy Gwiździel

br. Stanisław Kalisz

br. Kazimierz Kiełczewski

br. Walerian Lewandowski

br. Franciszek Łangowski

br. Jan Łoniewski

br. Kazimierz Łukaszewski

br. Edmund Morawski

br. Ignacy Muzolf

br. Jan Ossowski

br. Jan Sendroby

br. Zygmunt Swornowski

br. Jan Tomala

br. Alfons Wilemski

br. Konrad Wilemski

br. Wacław Wilemski
hynha-
Jan Lapis, ur. 1898, porucznik rezerwy, urzędnik, komendant Straży Porządkowej w Kłecku, aresztowany 15.10.1939 r., więziony razem ze swoim zastępcą Tadeuszem Kutznerem, ur. 1892 w Wągrowcu. Obaj zostali straceni prawdopodobnie 11.11.1939 r.
Feliks Zbierski, lat 41, ochotnik w wojnie polsko-bolszewickiej, właściciel zakładu fryzjerskiego w Śmiglu, działacz społeczny, radny miejski, rozstrzelany w Śmiglu 30 IX 1939 r.
Pietrek180-Szamotuly
Mam takie pytanie: skąd są te dane i o jakie Mędzisko chodzi - miejscowość czy potoczna/miejscowa nazwa pewnego obszaru?

Powiat szamotulski
Mędzisko k. Szamotuł - 9.11.1939, 14 ofiar, 11.11.1939, 6 ofiar, 21.11.1939, 7 ofiar, 25.11.1939, 11 ofiar, 27.11.1939, 24 ofiary, 29. 11.1939, 6 ofiar

-- 4 mar 2013, 2013 20:44 --

Bo Mędzisko widnieje jako dawna nazwa miejscowości - leśnictwo dawne. Od niej oddalone o jakieś 2km są groby rozstrzelanych ok. 1200 osób. 2 groby są odkryte, a reszta nie została odnaleziona. A są jeszcze 1-3 groby - źródła rożnie podają.
Piszę, bo może znajdzie się ktoś kto interesował się tym tematem

koniec odpisu z Forum...

_________________
Pozdrawiam
------------------------------------


Góra
 Zobacz profil  
 
PostNapisane: 28 lip 2015, 20:50 
Offline

Dołączył(a): 04 kwi 2015, 16:16
Posty: 333
Witam. Na północ od Szamotuł istniała w Średniowieczu osada-miejscowość Mędzikowo. Od niej wzięła się nazwa: Mędzikowski Młyn, która znana była przynajmniej od drugiej połowy XVI wieku /patrz np. szamotulska księga sądowa/. W aktach USC Szamotuły - wieś w ostatnich dziesięcioleciach XIX w. widnieją osoby / bardzo niewielka liczba/ pochodzące z Mędziska. Mapa powiatu szamotulskiego z początku XX w.zawiera jeszcze w pobliżu Kobylnik wymienioną osadę. Położenie grobów osób rozstrzelanych obecnie określa się jako Lasy Kobylnickie. Co do dokładnych dat i liczby ofiar to mam też pytanie o ich źródło gdyż dotychczas publikowano orientacyjną liczbę / zwłoki w 1944 r. SS ekshumowało i spaliło/. Wiem, że ostatni poznański IPN prowadzi śledztwo w sprawie mordu w Lasach Kobylnickich i ogólnie podano, że zostało umorzone częściowo z powodu nieustalenia sprawców lub śmierci ustalonych oprawców. Byś może komuś uda się uzyskać z IPN konkretne informacje na ten temat. Pozdrawiam, Wojciech.


Góra
 Zobacz profil  
 
PostNapisane: 06 mar 2017, 03:23 
Offline

Dołączył(a): 17 lis 2016, 16:36
Posty: 87
Natrafiłem na wspomnienia księdza kanonika Szczepana Janasika (proboszcza parafii w Bninie) z 1939 roku, gdy Niemcy rozstrzelali kilkunastu mieszkańców Kórnika i okolic. Pomyślałem, że się podzielę.

Wspomnienia wydała Biblioteka Kórnicka.


Obrazek
Obrazek
Obrazek
Obrazek

_________________
Wiesław P. Kórnik

Szefner - Kórnik
Jaskuła - Prusinowo
Niemier - Kórnik, Bnin
Kozłowscy - Bnin, Kłecko, Gniezno, Janowiec Wielkopolski, Łopienno
Masłowscy - Szubin


Góra
 Zobacz profil  
 
Wyświetl posty nie starsze niż:  Sortuj wg  
Utwórz nowy wątek Odpowiedz w wątku  [ Posty: 4 ] 

Strefa czasowa: UTC + 1


Kto przegląda forum

Użytkownicy przeglądający ten dział: Google [Bot] i 65 gości


Nie możesz rozpoczynać nowych wątków
Nie możesz odpowiadać w wątkach
Nie możesz edytować swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów

Szukaj:
Skocz do:  
POWERED_BY
Przyjazne użytkownikom polskie wsparcie phpBB3 - phpBB3.PL